przełącz wpis

11 sierpnia 2022|

Równoważny system czasu pracy – zasady, rozliczenie, harmonogram

Równoważny system czasu pracy to jeden z systemów, który pracodawca może zastosować planując czas pracy pracowników.

Z treści artykułu dowiesz się:

jakie są zasady stosowania równoważnego systemu czasu pracy,
w jaki sposób wprowadzić równoważny system czasu pracy,
jakie są zasady rozliczania nadgodzin w przypadku stosowania równoważnego systemu czasu pracy,
w jaki sposób ustalić harmonogramu czasu pracy w przypadku zastosowania równoważnego systemu czasu pracy,
czy osoba niepełnosprawna może pracować w równoważnym systemie czasu pracy,
czy istnieją szczególne formy równoważnego systemu czasu pracy?

Wiem, że odnalezienie odpowiedzi na pytanie z zakresu czasu pracy, potrafi graniczyć z cudem. Przygotowałam dla Ciebie praktyczne i konkretne odpowiedzi na 94 pytania w tematyce, m.in: systemów czasu pracy, rozliczania godzin nadliczbowych, podróży służbowych.

Równoważny czas pracy – zasady

Równoważny system czasu pracy jest najczęściej stosowany w przypadku, w którym wykonywanie pracy przez pracownika w wymiarze do 8 godzin nie jest wystarczające aby zrealizować prace wynikające z charakteru prowadzonej przez pracodawcę działalności. W przypadku gdy rodzaj wykonywanej działalności pracodawcy lub rodzaj wykonywanej pracy tego wymaga, pracodawca może wprowadzić równoważny system czasu pracy w zakładzie pracy.

W przypadku zastosowania równoważnego systemu czasu pracy wobec zatrudnionych, pracodawca może zaplanować pracownikowi wykonywanie pracy aż do 12 godzin w ciągu doby pracowniczej, co z kolei wymaga zaplanowania większej liczby dni wolnych od pracy w danym okresie rozliczeniowym albo krótszych, tzw. dniówek, czyli pracy np. przez 4 godziny w ciągu doby pracowniczej.

System równoważnego czasu pracy może być zastosowany w obrębie jednego miesiąca rozliczeniowego, ale Kodeks pracy dopuszcza stosowanie tego systemu również w 3 miesięcznym okresie rozliczeniowym, a przy tzw. pracach sezonowych również maksymalnie w 4 miesięcznym okresie rozliczeniowym.

Czy wiesz, że w przypadku wahań sezonowych w Twojej firmie, istnieje możliwość zmaksymalizowania dostępnych zasobów ludzkich? Koniecznie dowiedz się w jaki sposób dołączyć do otwartego rynku pracy.

Czy ograniczenie przez ustawodawcę czasu trwania okresu rozliczeniowego oznacza, że pracodawca może zastosować ten system czasu pracy jedynie przez maksymalnie 3 lub 4 miesiące w roku kalendarzowym? Nie. Pracodawca jest obowiązany rozliczyć czas pracy pracownika maksymalnie w 3 miesięcznym (wyjątkowo w 4 miesięcznym) okresie rozliczeniowym.

Uwaga!

Zgodnie z art. 129 § 2 Kodeksu pracy, w każdym systemie czasu pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony do 12 miesięcy, jeśli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi, lub dotyczącymi organizacji pracy.

Jak wprowadzić równoważny system czasu pracy?

Wprowadzenie równoważnego systemu czasu pracy nie jest skomplikowane, ale uzależnione od tego czy w zakładzie pracy funkcjonują zakładowe związki zawodowe.

Pracodawca jest obowiązany wprowadzić system i rozkład czasu pracy oraz obowiązujący pracowników okres rozliczeniowy w przepisach wewnątrzzakładowych, tj. w regulaminie pracy lub obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Jeśli pracodawca chce wydłużyć okres rozliczeniowy maksymalnie do 3 miesięcy (lub wyjątkowo do 4 miesięcy w przypadku wahań sezonowych), jednak w zakładzie pracy nie działa zakładowa organizacja związkowa, albo działa zakładowa organizacja związkowa ale nie wyraża zgody na ustalenie lub zmianę systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych czasu pracy, pracodawca może stosować wydłużony okres rozliczeniowy czasu pracy po uprzednim zawiadomieniu właściwego okręgowego inspektora pracy.

System równoważnego czasu pracy może być wprowadzony również tam, gdzie obowiązuje system pracy zmianowej.

Wprowadzając równoważny system czasu pracy należy pamiętać, że niektórzy pracownicy są wyłączeni z możliwości wydłużenia im dobowego wymiaru czas pracy (mogą pracować jedynie maksymalnie 8 godzin dziennie). Do grupy tej należą:

– pracownice w ciąży,

– osoby zajmujące stanowiska pracy, na których natężenie czynników szkodliwych dla zdrowia przekracza dopuszczalne normy,

– osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem do lat 4 (Ci pracownicy mogą pracować dłużej w ciągu doby pracowniczej, jeśli wyrażą na to pisemną zgodę).

Nadgodziny w równoważnym systemie czasu pracy

W przypadku pracy w równoważnym systemie czasu pracy, pracodawca w wyjątkowych sytuacjach, ma możliwość zlecenia pracownikowi dodatkowych godzin pracy. Dodatkowa praca wykonywana przez pracownika poza harmonogramowymi godzinami, jest pracą nadliczbową, za którą przysługuje czas wolny lub odpowiedni dodatek do wynagrodzenia.

Przykład

Rozkład czas pracy pracownika (w jednym z tygodni) wygląda następująco:

poniedziałek – 12h; wtorek – 12h, środa – 12h, czwartek – 4h, piątek – wolne

Pracodawca zlecił pracownikowi wykonywanie dodatkowej pracy w poniedziałek – 1h, w czwartek 8h i w piątek 4 godziny.

We wszystkie dni, w które pracownik wykonywał dodatkowo zleconą pracę, wystąpiło przekroczenie dobowej lub tygodniowej normy czasu pracy, co powinno zostać odpowiednio zrekompensowane.

Sprawdź pozostałe artykuły dotyczące czasu pracy:

Nadgodziny dla niepełnoetatowca

Godziny nadliczbowe w ruchomym czasie pracy

W jaki sposób rozliczyć nadgodziny w równoważnym systemie czasu pracy?

Pracodawca ma obowiązek rozliczyć nadgodziny pracownika w równoważnym systemie czasu pracy, podobnie jak w przypadku każdego innego systemu czasu pracy.

Rozliczenie nadgodzin polega na ustaleniu czy pracownik wykonywał pracę poza harmonogramowymi godzinami i zrekompensowaniu ich czasem wolnym lub dodatkami do wynagrodzenia.

Rozkład czas pracy pracownika (w jednym z tygodni) wygląda następująco:

poniedziałek – 12h; wtorek – 12h, środa – 12h, czwartek – 4h, piątek – wolne

Pracodawca zlecił pracownikowi wykonywanie dodatkowej pracy w poniedziałek – 1h, w czwartek 8h i w piątek 4 godziny. Pracodawca postąpił prawidłowo udzielając pracownikowi dzień wolny od pracy, w zamian za 4 godziny dodatkowej pracy w piątek, który miał być dla pracownika dniem wolnym od pracy. Za dodatkową godzinę pracę w poniedziałek i dodatkowe 4 godziny pracy w czwartek, pracodawca poza “normalnym” wynagrodzeniem, wypłaca pracownikowi dodatek do wynagrodzenia w wysokości 50% za 5 nadliczbowych godzin pracy.

Harmonogram czasu pracy w równoważnym systemie czasu pracy

Wykonywanie pracy w równoważnym systemie czasu pracy nie zwalnia pracodawcy (bezpośredniego przełożonego pracownika) z ustalania harmonogramu czasu pracy jego podwładnych.

Aby w poprawny sposób ustalić harmonogram czasu pracy pracownika, konieczne jest ustalenie liczby godzin koniecznych do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym:

Przykład

Pracownik wykonuje pracę w równoważnym systemie czasu pracy, w pełnym wymiarze czasu pracy, w 3 miesięcznym okresie rozliczeniowym. Pracodawca jest obowiązany ustalić harmonogram czasu pracy na okres od października do grudnia 2021 w taki sposób, aby w ciągu tych 3 miesięcy wypracował: 504 godziny, zgodnie z wyliczeniem:

(40 godzin x 13 tygodni) + 8 godzin (1 dzień wystający, tj. 31 grudnia) – 24 godziny (3 święta) = 504 godziny

Ustalenie harmonogramu czasu pracy polega na poprawnym zaplanowaniu liczby dni pracy, dni wolnych od pracy, a także liczby godzin do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym, przy zachowaniu odpowiednich odpoczynków i nie planowaniu nadgodzin oraz przy założeniu, że pracownik może skorzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.

Rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład.

Osoba niepełnosprawna

Osoba niepełnosprawna może wykonywać pracę w równoważnym systemie czasu pracy, przy spełnieniu pewnych warunków.

Czas pracy osoby posiadającej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma stały wymiar i wynosi 7 godzin dziennie oraz 35 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.

Regulacje czasu pracy osób niepełnosprawnych nie mają jednak zastosowania w dwóch przypadkach:

do osób zatrudnionych przy pilnowaniu (tj. wykonujących czynności bezpośrednio związane z pilnowaniem lub monitorowaniem mienia) oraz
gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników, lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę.

O ile pracownik nie wykonuje pracy przy pilnowaniu mienia, pracownik powinien uzyskać zgodę od właściwego lekarza na niestosowanie przepisów ustawy o rehabilitacji.

Szczególne rodzaje równoważnego systemu czasu pracy

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, czas pracownika może być wydłużony nawet do 16 godzin lub nawet 24 godzin.

Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

W systemie czasu pracy, w którym praca może być przedłużona do 16 lub 24 godzin, pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od standardowego odpoczynku (tj, co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego) nieprzerwany tygodniowy odpoczynek pracownika.

Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

Poznaj najważniejsze zasady prawa pracy, naucz się rozwiązywać skomplikowane przypadki pracownicze i działaj skutecznie w swojej roli.

Sięgnij po encyklopedię praktycznej wiedzy kadrowo-płacowej: ,,Prawo pracy. First minute”.

Unikatowy schemat: problem – pytanie – odpowiedź.
Najczęściej pojawiające się wątpliwości z zakresu prawa pracy.
100 % praktycznej wiedzy z życia codziennego.

Dla kogo?

Dla dyrektorów, menadżerów i specjalistów HR.
Dla tych, którzy lubią rozwiązywać problemy od ręki.
Dla praktyków, którzy wiedzą, że teoria uczy, ale to praktyka pozwala zrozumieć.

Jakie korzyści?