Komisja antymobbingowa – jak powołać?

Komisja antymobbingowa jest organem kolegialnym powołanym w celu realizacji prawnego obowiązku przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi w miejscu pracy. Przepisy Kodeksu pracy dotyczące instytucji mobbingu nie zawierają szczegółowych zasad i sposobów przeciwdziałania czynom noszącym znamiona mobbingu, kwestie te pozostawiono do wewnętrznego uregulowania pracodawcy. Wewnętrzny regulamin postępowań antymobbingowych powinien regulować kwestie związane z powołaniem i działaniem komisji.

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. Procedura antymobbingowa to podstawowy środek profilaktyki i skuteczna metoda walki z wszelkimi przejawami mobbingu czy też dyskryminacji w miejscu pracy. Warto przygotować wstępne założenia procedury antymobbingowej w firmie, zastanowić się nad specyfiką organizacji i specyfiką kadry kierowniczej. Procedura ta jest ważnym dokumentem, która stanowi wewnętrzne źródło prawa pracy.

Regulacja antymobbingowa określa prawa i obowiązki osób wchodzących w skład danej organizacji. Na ich podstawie zarówno pracodawca, jak i pracownicy mogą dochodzić swoich praw i egzekwować obowiązki, nawet przed sądem pracy.

Definicja mobbingu

Sam mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Pracodawcy również padają ofiarą mobbingu. Wszystkie konsekwencje względem pracownika winnego mobbingu mogą zostać wyciągnięte jednak dopiero po gruntownym sprawdzeniu zgłoszenia i ustaleniu winy pracownika.

Zapisy procedury antymobbingowej

Zapisy procedury powinny w jasny sposób zdefiniować politykę firmy w tym zakresie oraz ustanawiać określony sposób postępowania w przypadku stwierdzenia zachowań, które nie mogą być akceptowane i są niezgodne z obowiązującym prawem oraz normami społecznymi.

Warto skonsultować projekt procedury z kadrą kierowniczą i doprowadzić do podpisania dokumentu przez upoważnioną osobę.

W ramach wdrożenia ważno zwrócić uwagę na:

przekazanie informacji o wdrożeniu procedury antymobbingowej – czyli zapoznanie z procedurą wszystkich pracowników
zapisy zapewniające możliwość podjęcia przez pracodawcę konkretnych działań w przypadku zgłoszenia mobbingu
zapewnienie poufności postępowania

Polityka antymobbingowa – katalog następstw

Polityka antymobbingowa powinna zawierać katalog następstw w przypadku stwierdzenia mobbingu. Pracodawca może stosować kary regulaminowe, a w skrajnych wypadkach nawet wypowiedzenie, a także zwolnienie dyscyplinarne. Pracodawca może również rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem naruszającym wewnętrzne regulacje antymobbingowe (w tym, oczywiście, postanowienia regulaminu pracy). Rozwiązanie umowy może przy tym nastąpić zarówno za wypowiedzeniem, jak i – w szczególnych przypadkach – bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Szkodliwe skutki mobbingu

Szkodliwe skutki mobbingu to straty związane z pogorszeniem wizerunku firmy (zarówno przez gorzej pracujących poszczególnych zatrudnionych jak i przez gorszą reputację przedsiębiorstwa). Po stronie pracodawcy występują potencjalnie duże koszty związane z odszkodowaniami dla ofiar mobbingu. Innymi konsekwencjami mobbingu są:

zwiększona fluktuacja kadr,
rosnące koszty doboru i rekrutacji nowych pracowników,
konieczność doszkalania nowych pracowników,
zmniejszenie zaufania do organizacji wśród pracowników,
obawy pracowników przed przejawami mobbingu.

Powołanie komisji

Komisja antymobbingowa może liczyć nawet do kilku członków powoływanych bezterminowo spośród pracowników. Członków Komisji powołuje i odwołuje pracodawca. Pracodawca powołuje komisję w składzie konkretnych pracowników (z imienia i nazwiska).

Członkowie Komisji powinni posiadać kompetencje – w zakresie elementów prawa pracy, zarządzania, oraz relacji w miejscu pracy – w odniesieniu do problematyki mobbingu oraz dyskryminacji i przeciwdziałania tym patologiom (potwierdzoną zaświadczeniem z odpowiedniego szkolenia).

Wybór składu komisji

Na pierwszym posiedzeniu Komisji, jej członkowie wybierają przewodniczącego i sekretarza komisji.

Do składu Komisji może być powołany okresowo ekspert zewnętrzny, posiadający wysokie kompetencje w zakresie problematyki mobbingu oraz dyskryminacji i przeciwdziałania tym patologiom. Ekspert jest powoływany przez pracodawcę na wniosek przewodniczącego komisji i w ramach swoich prac w Komisji posiada wyłącznie uprawnienia doradcze.

Zasady działania

Komisja, na swoim pierwszym posiedzeniu, powinna określić i przyjąć szczegółowe zasady swojego działania (w formie wewnętrznego regulaminu). W przypadku jeżeli skarga dotycząca mobbingu lub dyskryminacji dotyczy pracownika kierowanej przez członka komisji komórki organizacyjnej, przewodniczący komisji może zawiesić udział w pracach danego członka Komisji do czasu zakończenia postępowania.

Każdy pracownik obowiązany jest na wezwanie komisji do przedstawienia posiadanych dokumentów oraz udzielenia informacji w sprawach związanych z prowadzonym przez komisję postępowaniem.

Osoby wykonujące czynności w sprawach dotyczących zgłoszonego mobbingu lub dyskryminacji zobowiązane są do zachowania poufności co do wszystkich faktów poznanych w ich toku, a także nie mogą kopiować ani rozpowszechniać dokumentów dotyczących tych spraw.

Odpowiedzialność kadry kierowniczej

Kadra kierownicza, czyli osoby „upoważnione” do podjęcia interwencji w razie wykrycia niewłaściwych zachowań w zespole, powinna również przeciwdziałać mobbingowi poprzez, np:

stałą analizę relacji pomiędzy pracownikami,
wyjaśnianie wszelkich sporów w zespole, w którym dochodzi do częstych konfliktów albo w którym pojawiają się informacje o przejawach mobbingu,
nie „pozostawianie” konfliktów nierozwiązanych, unikanie obojętności i odkładania spraw „na później”,
uświadamianie decydentów wyższego szczebla, że konieczne może być dokonanie przesunięć lub zmian w organizacji pracy,
stosowanie się do zapisów procedury antymobbingowej.