Umowa na zastępstwo – okres wypowiedzenia i ciąża

Umowa na zastępstwo to rodzaj umowy o pracę zawarty w Kodeksie pracy. To umowa okresowa zawierana na czas zastępstwa pracownika nieobecnego w pracy z przyczyn usprawiedliwionych (np. choroba, urlop macierzyński). Ile wynosi okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo? Czy ciąża na umowie na zastępstwo chroni pracownicę przed zwolnieniem i przedłuża stosunek pracy do dnia porodu?

Umowa na zastępstwo

Umowa na zastępstwo jest jedną z umów o pracę wymienioną w katalogu umów zawieranych na podstawie Ustawy – Kodeks pracy. Jest ona rodzajem umowy okresowej. Jej okresowość polega na tym, że zawiera się ją na czas zastępstwa pracownika nieobecnego w pracy z przyczyn usprawiedliwionych.

Usprawiedliwiona przyczyna nieobecności to: niezdolność do pracy spowodowana chorobą, czas przebywania na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym.

Termin rozwiązania

Cechą charakterystyczną umowy na zastępstwo jest sposób wskazania terminu końcowego tej umowy. Terminem rozwiązania umowy na zastępstwo może być konkretna data, jeśli pracodawca wie dokładnie, kiedy zakończy się nieobecność zastępowanego pracownika. Natomiast wskazanie terminu końcowego umowy na zastępstwo może nastąpić poprzez wskazanie konkretnej okoliczności, poprzez zapis w treści umowy: „umowa na zastępstwo rozwiązuje się z ostatnim dniem nieobecności w pracy zastępowanego pracownika.”

Kolejna umowa na zastępstwo

Jeśli nieobecność pracownika zastępowanego przedłuży się, istnieje możliwość zawarcia kolejnej umowy na zastępstwo. Zawarcie następujących po sobie, kilku umów na zastępstwo nie powoduje skutków prawnych jak w przypadku umów zawartych na czas określony, zgodnie z art. 25(1) Kodeksu pracy.

Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między nimi nie przekroczyła miesiąca.

Warunki umowy

Umowa na zastępstwo nie musi dokładnie odwzorowywać warunków zatrudnienia osoby zastępowanej, jednakże powinna określać ten sam rodzaj pracy. Niekoniecznie poprzez wskazanie tego samego stanowiska, które przed powstaniem nieobecności wykonywała osoba zastępowana. Istotny jest rodzaj pracy i tożsamość obowiązków. Inne warunki umowy można kształtować dowolnie, np. wymiar etatu czy wysokość wynagrodzenia.

Z punktu widzenia przepisów prawa nie ma przeszkód, by w ramach zastępstwa pracownika pracującego na pełen etat zatrudnić w oparciu o umowę na zastępstwo – dwóch osób, każdą na ½ etatu.

Ważnym elementem umowy na zastępstwo jest wskazanie danych osoby zastępowanej. Najczęściej wskazujemy imię i nazwisko pracownika zastępowanego.

Tryb rozwiązania umowy na zastępstwo

Umowa na zastępstwo może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia obejmujący zarówno pracownika jak i pracodawcę wynosi 3 dni. Są to 3 dni robocze, nie kalendarzowe. Dni robocze obejmują dni od poniedziałku do soboty, z pominięciem dni ustawowo wolnych od pracy – świąt oraz niedziel.

UWAGA! OD 22.02.2016 r. OKRES WYPOWIEDZENIA UMOWY ZAWARTEJ W CELU ZASTĘPSTWA PRACOWNIKA NIEOBECNEGO Z PRZYCZYN USPRAWIEDLIWIONYCH USTALA SIĘ NA PODSTAWIE ART. 36 § 1 KODEKSU PRACY.

Oprócz tego, umowa na zastępstwo, jak każda inna umowa o pracę, może zostać rozwiązana na mocy porozumienia stron.

Umowa na czas zastępstwa nieobecnego pracownika podlega wypowiedzeniu również w sytuacji upadłości i likwidacji pracodawcy lub w przypadku zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, zgodnie z przepisami ustawy o zwolnieniach grupowych.

Można rozwiązać umowę na zastępstwo bez wypowiedzenia na zasadach ogólnych.

Ochrona stosunku pracy

Stosunek pracy osoby zatrudnionej na zastępstwo podlega takiej samej ochronie jak w przypadku umowy na czas określony. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja zajścia w ciążę osoby zastępującej. W przypadku rozwiązania umowy o pracę po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa o pracę nie zostaje przedłużona do dnia porodu. Jednak stosunek pracy pracownicy w ciąży zatrudnionej na podstawie umowy na zastępstwo podlega ochronie przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem, chyba że istnieją przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy, a reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Umowę na zastępstwo zawartą z pracownicą będącą w ciąży można rozwiązać za wypowiedzeniem w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Umowa na zastępstwo a prawa pracownicze

Forma umowy na zastępstwo jest umową o pracę. Zatem pracownik zatrudniony na podstawie takiej umowy zachowuje wszystkie prawa jak pracownicy świadczący pracę na podstawie umowy na czas określony. Zastępujący ma prawo do urlopu wypoczynkowego, dodatków przewidzianych regulaminem pracy lub płacy, np. dodatku stażowego, świadczeń socjalnych itd.

W przypadku powrotu do pracy osoby zastępowanej pracodawca jest zobowiązany wydać osobie zastępującej  świadectwo pracy, w którym jako przyczynę ustania zatrudnienia należy wpisać tę okoliczność, czyli rozwiązanie z upływem czasu, na który była zawarta w związku z powrotem do pracy osoby zastępowanej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.)
• Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U.2015.192 j.t.)