Projekt ustawy IX.1321 – urlop rodzinny

Urlop rodzinny czyli cel i potrzeba wydania ustawy

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, w związku z przeprowadzonymi badaniami przeprowadzonymi przez Instytut Badań Strukturalnych w 2021 roku aktywnych zawodowo jest zaledwie 63 proc. Polek.

Do tej pory wprowadzono wiele instrumentów, których celem było wspieranie polityki prorodzinnej, wprowadzono, jedne z najdłuższych w Europie, roczne urlopy rodzicielskie, zapewniono odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne w trakcie urlopu wychowawczego czy przystąpiono do budowy systemu placówek opieki nad dziećmi do lat 3 w ramach programu MALUCH, a także wprowadzono roczne świadczenie po urodzeniu dziecka dla nieubezpieczonych matek, które dzisiaj powszechnie znane jest pod nazwą: „Kosiniakowe” od nazwiska wprowadzającego go ministra. W dniu 23 czerwca 2021 skierowano do I czytania Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1321).

Z treści artykułu dowiesz się:

jakie zmiany przewiduje projekt zmieniający ustawę – Kodeks pracy,
czym jest urlop rodzinny,
kto może skorzystać z urlopu rodzinnego,
czy urlop rodzinny jest urlopem płatnym,
w jaki sposób można ubiegać się o urlop rodzinny,
czy można zrezygnować z urlopu rodzinnego,
czy można pracować i korzystać z urlopu rodzinnego,
czy projektodawca przewiduje ochronę przed zwolnieniem,
czy przedsiębiorca może skorzystać z urlopu rodzinnego?

Zmiany demograficzne, a w konsekwencji „starzenie” się społeczeństwa wpływa na niedobór osób na rynku pracy. Zgodnie z projektem ustawy potrzebne są systemowe rozwiązania prawne, dzięki którym łatwiej będzie rodzinom przezwyciężać narastające trudności związane m.in. zabezpieczeniem finansowym wymaganym dla posiadania większej ilości dzieci, elastycznym łączeniem rodzicielstwa z praca zawodową, a także potrzebą coraz większego zaangażowania w opiekę nad najstarszymi członkami rodzin.

Urlop rodzinny

Projektowane zmiany wprowadzą możliwość skorzystania z dodatkowej formy urlopu pracowniczego bądź możliwości czasowego zawieszenia działalności gospodarczej, pod nazwą urlopu rodzinnego, w wymiarze do 12-stu miesięcy, do wykorzystania przez pracownika lub osobę prowadzącą działalność gospodarczą na opiekę nad najbliższym członkiem rodziny.

W rozumieniu projektowanej ustawy za najbliższego członka rodziny uznaje się wstępnych, ojczyma, macochę, teściów, zstępnych, rodzeństwo, męża, żonę lub osobę pozostającą we wspólnym pożyciu.

Z urlopu skorzystać mogą osoby zatrudnione przez co najmniej 6 miesięcy (wliczając w to również zatrudnienie u poprzednich pracodawców) oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą od co najmniej 6-ciu miesięcy.

Urlop rodzinny a świadczenie pieniężne

Za czas przebywania na urlopie rodzinnym przysługiwać ma świadczenie pieniężne w postaci wypłacanego z FUS przez ZUS zasiłku w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Ponadto, za osobę korzystającą z urlopu rodzinnego odprowadzane będą składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a podstawę ich wymiaru będzie stanowić kwota 80% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, zgodnie z art. 19 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. – o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 t.j.). Z urlopu będzie można skorzystać w sposób ciągły – przez 12 miesięcy lub w częściach – maksymalnie czterech.

Urlop rodzinny – zasady korzystania

Zgodnie z projektowanymi przepisami ustawy urlop rodzinny będzie udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania. Do wniosku dołącza się dokumenty, których katalog i wzory określi w rozporządzeniu minister właściwy do spraw pracy. Pracodawca, zgodnie z projektowanymi przepisami, będzie obowiązany uwzględnić prawidłowo złożony wniosek pracownika. Projekt przewiduje również, iż pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu rodzinnego nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu, składając pracodawcy pisemne oświadczenie.

Po skorzystaniu z określonego wnioskiem wymiaru urlopu rodzinnego, pracodawca będzie zobowiązany dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, z wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.

Projekt ustawy zakłada również, iż pracownik będzie mógł zrezygnować z urlopu rodzinnego w każdym czasie i powrócić na zajmowanie stanowisko – uzyskując uprzednio zgodę pracodawcy, a bez jego zgody – po wcześniejszym zawiadomieniu go najpóźniej 30 dni przed terminem zamierzonego powrotu do pracy.

Projekt ustawy zakłada także możliwość łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzinnego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. Wymiar urlopu rodzinnego będzie ulegał wtedy wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części.

Ochrona przed zwolnieniem

Projektodawca przewiduje również wprowadzenie specjalnej ochrony pracowników chcących skorzystać lub korzystających z urlopu rodzinnego przed możliwością zwolnienia z pracy w postaci przepisu zgodnie z którym pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu rodzinnego wniosku o udzielenie urlopu rodzinnego – do dnia zakończenia tego urlopu.

Przedsiębiorca na urlopie rodzinnym

Jeśli chodzi o osoby prowadzące działalność gospodarczą, projektowane przepisy przewidują możliwość zawieszenia takiej działalności w celu skorzystania z urlopu rodzinnego na sprawowanie opieki nad najbliższym członkiem rodziny na analogicznych zasadach jak to ma miejsce w przypadku pracownika – również na czas do 12 miesięcy (z możliwością skorzystania w maksymalnie czterech częściach). Przepisy projektu ustawy dotyczące odprowadzania składek emerytalnych i rentowych oraz wypłacania zasiłku będą stosowane odpowiednio również do osób prowadzących działalność gospodarczą.