Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika

Kodeks pracy wyraźnie nakłada na pracodawcę obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Nie precyzuje jednak w jaki sposób ma się to odbywać w praktyce. Czyli jak często pracodawca powinien kierować pracowników na szkolenia , kursy i czy powinien wyrażać zgodę na uczestnictwo w każdym szkoleniu, kursie, w którym pracownik zechce wziąć udział. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika może nastąpić na wielu różnych płaszczyznach.

Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Ponadto jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy wskazanych w Kodeksie pracy jest właśnie ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Na pracodawcy ciąży obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Nie oznacza to konieczności wyrażania zgody na wszelkie kursy, szkolenia czy konferencje, w których pracownik chciałby uczestniczyć. To pracodawca decyduje w jaki sposób będzie ułatwiał pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Zgodnie z art. 103 (1) Kodeksu pracy, przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy lub umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

Pracodawca może zobowiązać pracownika do podniesienia kwalifikacji zawodowych niezbędnych do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy. Odbywa się to poprzez skierowanie go na kurs lub szkolenie. Pracownik powinien potraktować takie skierowanie jako polecenie służbowe. Pracownik powinien brać udział w szkoleniach proponowanych czy organizowanych przez pracodawcę.

Oczywiście, podnoszenie kwalifikacji zawodowych może nastąpić bezpośrednio na wniosek pracownika, za zgodą pracodawcy. Jednak w tej sytuacji podnoszenie kwalifikacji zawodowych powinno być ściśle związane z rodzajem wykonywanej przez pracownika pracy. Powinno mieć również bezpośredni związek z rodzajem zajmowanego stanowiska. W sytuacji, w której pracownik zgłasza chęć udziału w szkoleniu niezwiązanym z wykonywaną przez niego pracą, pracodawca ma prawo nie wyrazić zgody na jego udział w tym szkoleniu.

Czy pracodawca musi wyrazić zgodę na kurs doszkalający?

Przepisy Kodeksu pracy nie definiują pojęcia „za zgodą pracodawcy”, zatem zgodnie z art. 60 Kodeksu Cywilnego, w związku z art. 300 Kodeksu pracy, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnią jego wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Niebudzącą wątpliwości formą wyrażenia zgody pracodawcy na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika jest podpisanie przez strony, umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Pracownicy często korzystają z dodatkowych form kształcenia bez zgody pracodawcy lub bez informowania pracodawcy o fakcie rozpoczęcia np. kursu dokształcającego. Nie ma żadnych przeszkód aby pracownicy chcący rozwijać swoje umiejętności poprzez udział w szkoleniach czy kursach poświęcali swój czas wolny od pracy na udział w różnych formach kształcenia. Należy jednak pamiętać, że w takim przypadku, pracownicy nie mogą domagać się od pracodawcy dodatkowych uprawnień z tym związanych. Pracodawca może ale nie musi np. udzielić pracownikom urlopu szkoleniowego.

Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Wzajemne prawa i obowiązki stron zawartego stosunku pracy mogą zostać uregulowanie w umowie o podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Umowa ta musi mieć formę pisemną i powinna zawierać w swej treści najważniejsze regulacje określające prawa i obowiązki. Zarówno pracownika jak i pracodawcy w zakresie kształcenia pracownika.

Umowa ta powinna być zawarta jeszcze przed rozpoczęciem podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika. Zawarcie takiej umowy nie jest konieczne. Np. w sytuacji, gdy pracodawca nie chce zobowiązywać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po zakończeniu nauki.

Jednak postanowienia umowy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy.

Uprawnienia pracownika

Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:

– płatny urlop szkoleniowy,

– płatne zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny by punktualnie przybyć na zajęcia oraz na czas ich trwania.

Trudności i wielu wątpliwości przysparza zdefiniowanie pojęcia czasu niezbędnego do tego aby pracownik mógł punktualnie przybyć na zajęcia. Warto tę kwestię doprecyzować w regulaminy pracy i wskazać np. maksymalny czas zwolnienia z części dnia pracy, w przypadku podnoszenia kwalifikacji zawodowych w granicach administracyjnych miasta, w którym znajduje się siedziba pracodawcy lub poza tymi granicami.

Pracownik powinien przedłożyć pracodawcy szczegółowy harmonogram szkoleń, zjazdów, spotkań w ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych tak aby pracodawca wiedział, w które dni powinien udzielić pracownikowi zwolnienia z całości lub części dnia pracy.

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika – urlop szkoleniowy

Urlop szkoleniowy udzielany jest w konkretnych przypadkach, wymienionych w art. 103 (2) Kodeksu pracy.

Urlop szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. To oznacza, że urlop nie przysługuje, gdy podnoszenie kwalifikacji zawodowych odbywa się w czasie wolnym od pracy, np. w weekendy.

Pracownikowi przysługuje:

– 6 dni dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, które umożliwiają uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształcącego lub szkoły artystycznej,

– 6 dni dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,

– 21 dni w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Ostatni rok studiów i przystąpienie do egzaminu dyplomowego oznacza zakończenie nauki na studiach wyższych. Zgodnie z Ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym, studia wyższe to studia pierwszego stopnia, tzw. licencjat, studia drugiego stopnia czyli studia magisterskie lub jednolite studia magisterskie.

– 6 dni dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, który został przewidziany w przypadku ukończenia trzyletniej zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego technikum, szkoły policealnej,

Urlop szkoleniowy nie przysługuje w przypadku kształcenia w ramach studiów podyplomowych. Studia podyplomowe nie są zaliczane do studiów wyższych.

Niepodnoszenie kwalifikacji przez pracownika

Art. 103 (5) Kodeksu pracy przewiduje, że pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe, który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji, z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu w terminie określonym w umowie szkoleniowej, nie dłuższym niż 3 lata, a także pracownik, który w czasie określonym w umowie rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.

Z obowiązku zwrotu ww. kosztów zwolnieni są tylko Ci pracownicy, którzy rozwiążą umowę na podstawie art. 55 Kodeksu pracy lub art. 94 (3) Kodeksu pracy. Zwolnienie pracownika od zwrotu kosztów dotyczy zatem pracowników, którzy rozwiązują stosunek pracy w trybie natychmiastowym ze względu na stwierdzony orzeczeniem lekarskim szkodliwy wpływ pracy na ich zdrowie i brak propozycji innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia oraz w sytuacji, gdy przyczyną zwolnienia z pracy jest ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 k.p.), a także przyczyn związanych z mobbingiem (art. 94 (3).

Inne świadczenia

Pracodawca może przyznać pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe również inne świadczenia. Przykładowo: pokryć opłaty za kształcenie, czyli po prostu zapłacić za kurs, szkolenie lub studia podyplomowe, za przejazd, podręczniki a nawet zakwaterowanie.

Wymienione świadczenia stanowią katalog otwarty. Zatem pracodawca, jeśli taka jest jego wola, może sfinansować również inne świadczenia związane z dokształcaniem pracownika. Pracodawca może udzielić pracownikowi dodatkowych świadczeń jeśli są one związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracownika.

Kwestię udziału pracodawcy w pokrywaniu kosztów szkoleń pracowników należy uzgodnić w porozumieniu z pracodawcą. Może on dowolnie decydować o wysokości dofinansowania danej formy kształcenia. Pracodawca może pokryć 100% kosztów kursu, ale również może wyrazić zgodę na pokrycie jedynie 50% tej kwoty lub w ogóle nie wyrazić zgody na dofinansowanie.

Podstawa prawna: