Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?

Główny Inspektor Pracy zaapelował do wszystkich pracodawców o skrócenie czasu pracy pracownikom albo wprowadzenie dodatkowych przerw. Wszystko z powodu panujących w Polsce upałów.

Na pracodawcy ciąży obowiązek organizowania pracy w sposób gwarantujący zachowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przepisy bhp obligują pracodawcę do zapewnienia posiłków i napojów. Dotyczy to jednak pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Ponadto, pracodawca ma obowiązek zapewnienia odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy oraz ich wentylacji. Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca? Jakie jeszcze obowiązki ciążą na pracodawcy w związku z upałami?

Z treści artykułu dowiesz się czy:

• pracodawca może skrócić czas pracy pracowników,
• na czym polegają przerwy regeneracyjne,
• jaką temperaturę należy zapewnić w miejscu pracy,
• woda z kranu jest wystarczająca,
• można zatrudniać młodocianych w trakcie upałów,
• zleceniodawca może zastosować np. skrócony dzień czasy w stosunku do zleceniobiorców,
• czy można zatrudniać kobiety w ciąży lub kobiety karmiące piersią w trakcie upałów?

Skrócenie czasu pracy w upały

Przepisy Kodeksu pracy wprowadzają możliwość skrócenia czasu pracy m.in. dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych dla zdrowia. Ustalając, czy warunki określonej pracy są szczególnie uciążliwe należy brać pod uwagę fakt czy praca wykonywana w takich warunkach  oddziałuje ujemnie na stan psychofizyczny pracownika

Pracodawca może dobrowolnie skrócić czas pracy pracowników poniżej norm wynikających z przepisów prawa pracy. Praca ta może być wykonywana poniżej 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Pracownik w sytuacji świadczenia pracy w skróconym wymiarze zachowuje prawo do wynagrodzenia. Pracownikowi, który był gotów do wykonywania pracy, a doznał przeszkód w jej wykonywaniu z przyczyn dotyczących pracodawcy (pracodawca podjął decyzję o skróceniu czasu pracy pracownika), przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania.

Pamiętaj!

Pracownik ma obowiązek przebywania i wykonywaniu pracy w miejscu pracy w ustalonych godzinach pod nadzorem pracodawcy lub osoby przez niego wyznaczonej oraz usprawiedliwianie nieobecności w pracy w sposób przewidziany w danym zakładzie pracy.

Przerwy regeneracyjne

Skrócenie czasu pracy pracowników może polegać na ustanowieniu dodatkowych przerw od pracy. Ponadto pracodawca może zdecydować o wydłużeniu przyjętych w zakładzie pracy przerw od pracy wliczanych do czasu pracy. 

Odpowiednia temperatura

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy. Odpowiednia temperatura pracy uzależniona jest od metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania. Temperatura nie może być niższa niż 14 °C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana:

• lekka praca fizyczna, oraz
• w pomieszczeniach biurowych
  temperatura nie może być niższa niż 18 °C (291 K).

Ponadto w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń

Napoje podczas pracy w upale

Ppracodawca jest obowiązany zapewnić napoje (odpowiednio zimne lub gorące) pracownikom zatrudnionym na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi:

• przekracza 28°C oraz
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C.

Powyższe wynika z przepisów § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.

Na mocy § 4 ust. 2 ww rozporządzenia, pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy. Ale nie w każdym przypadku. Dotyczy to pracowników zatrudnionych w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego WBGT (wet bulb globe temperature) powyżej 25°C. Dotyczy to osób zatrudnionych, np. przy źródłach ciepła, np. w hutach, piekarniach, odlewniach.

Woda przeznaczona do picia przez ludzi powinna spełniać wiele wymagań. Wymagania wynikają z przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7.12.2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Pracodawca spełnia swój obowiązek poprzez udostępnienie pracownikom zwykłego ujęcia wody (np. popularnej kranówki z miejskiego wodociągu bez przegotowania. Pracodawca powinien jednak pamiętać o przeprowadzaniu regularnych badań tej wody pod kątem mikrobiologicznym, chemicznym, organoleptycznym i fizykochemicznym.

Ochrona młodocianych

Jak stanowią przepisy załącznika „Wykaz prac wzbronionych młodocianym” do rozporządzenia Rady Ministrów z 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac pracownicy młodociani nie mogą w ogóle wykonywać pracy w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30°C, a wilgotność względna powietrza przekracza 65%. 

Zleceniobiorcy

Obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych i napojów dotyczy bezwzględnie pracowników, a więc osób zatrudnionych m.in. na podstawie umowy o pracę. Natomiast zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy także:

• osobom fizycznym wykonującym pracę na podstawie innej niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, oraz
• osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. 

Ponadto, podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie BHP stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne:

• na innej podstawie niż stosunek pracy,
• prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.

Pracodawca może w dowolny sposób realizować wymogi przepisów bhp, ponieważ nie rozstrzygają, w jaki sposób obowiązek ten powinien zostać zrealizowany.

Kobiety w ciąży i karmiące dziecko

Kobiety w ciąży i w okresie karmienia nie mogą wykonywać pracy w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C, przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniu o temperaturze pośredniej.

Powyższe wynika z regulacji przyjętych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 3.04.2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.