Zastosowanie przepisów dotyczących czasu pracy w praktyce to nie lada wyzwanie nie tylko dla osób pracujących w działach kadr. Pracodawcy, osoby zarządzające personelem są zobowiązane do zgodnego z prawem planowania i rozliczania czasu pracy. Na tematykę czasu pracy składają się obszary sprawiające szczególne trudności, tj.:

• nadgodziny,
• podróże służbowe,
• praca zmianowa,
• praca w równoważnym systemie czasu pracy,
• systemy czasu pracy.

Aby lepiej zrozumieć przepisy prawa pracy, należy przeanalizować przypadki z życia wzięte.

Z treści artykułu dowiesz się:

• czy pracownikom zatrudnionym w systemie trzyzmianowym, czterobrygadowym przysługują jakieś dodatki?
• czy pracodawca może w nocy wezwać pracownika do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych?
• w jaki sposób rozliczyć czas pracy pracownika i jakie wynagrodzenie wypłacić za godziny dodatkowej pracy?
• czy podczas podróży służbowej pracownik może wykonywać pracę w godzinach nadliczbowych?

Praca zmianowa a nadgodziny

Pracownicy wykonują pracę w systemie trzyzmianowym, czterobrygadowym.

Pytanie

Czy pracownikom zatrudnionym w systemie trzyzmianowym, czterobrygadowym przysługują jakieś dodatki? W jaki sposób rozliczyć czas pracy, gdy pracownik miał do przepracowania 8 godzin, a przepracował 10 godzin? Czy konieczna jest wypłata 50% dodatków do wynagrodzenia?

Odpowiedź

Za wykonywanie pracy w systemie pracy zmianowej przepisy nie przewidują żadnych dodatków do wynagrodzenia.

Za przepracowane godziny pracy w porze nocnej przysługuje dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z najniższego wynagrodzenia ustalonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Za godziny pracy przekraczające dobowy wymiar czasu pracy (za 9. i 10. go- dzinę pracy) należy pracownikowi oddać czas wolny od pracy, a jeśli nie jest to możliwe, pracodawca ma obowiązek wypłacić normalne wynagrodzenie wraz z 50% dodatkiem.

Należy zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują już czterobrygadowej organizacji pracy ze względu na to, iż nie jest prawnie możliwe zaplanowanie pracy dla czterech brygad tak, aby zachowane zostały przeciętnie 40-godzinna tygodniowa norma czasu pracy, nieprzekroczona doba pracownicza czy prawo do dnia wolnego od pracy rozumianego jako kolejne 24 godziny liczone od zakończenia poprzedniej doby pracowniczej.

Z obliczeń wynika, że jedynie przy pięciu brygadach nie narusza się przepisów o czasie pracy. Oczywiście w praktyce wiąże się to z koniecznością zatrudnienia dodatkowych pracowników.

Praca w nocy a godziny nadliczbowe

Pytanie

Czy pracodawca może w nocy wezwać pracownika do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych? Czy pracodawca może zadzwonić do pracownika o godzinie 2.00 w nocy i poinformować go o konieczności stawienia się w pracy od godziny 3.00 w nocy?

Odpowiedź

Odpowiedź na to pytanie odnajdziesz w rozdziale rozdziale I – Godziny nadliczbowe w encyklopedii praktycznej wiedzy dla pracodawców, osób zarządzających personelem i pracowników HR w unikatowym schemacie: PROBLEM – PYTANIE – ODPOWIEDŹ. Sprawdź co dla Ciebie przygotowałam:

Czas pracy a nadgodziny

Pytanie

W jaki sposób rozliczyć czas pracy pracownika i jakie wynagrodzenie wypłacić za godziny dodatkowej pracy między 8.00 a 10.00?

Pracownik pracuje w równoważnym systemie czasu pracy. W poniedziałek pracował od 8.00 do 20.00. We wtorek miał zaplanowaną pracę od 20.00 do 8.00. W związku z przyczyną powstałą po stronie pracodawcy pracownik został wezwany do pracy we wtorek w godzinach 8.00–10.00, a następnie wykonywał pracę tego samego dnia w ramach podstawowych godzin pracy, tj. od 20.00 do 8.00.

Odpowiedź

W opisanym przypadku praca we wtorek od godziny 8.00 do godziny 10.00 stanowi pracę nadliczbową wynikającą z przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Doba pracownicza rozpoczęła się w poniedziałek od godziny 8.00 i trwa do godziny 8.00 we wtorek. Natomiast kolejna doba pracownicza rozpoczęła się we wtorek o 20.00, zatem praca wykonywana we wtorek od 8.00 do 10.00 stanowi pracę w nadgodzinach, za którą przysługuje pracownikowi wynagrodzenie za pracę oraz czas wolny od pracy lub 50% dodatek do wynagrodzenia (za 2 godziny nadliczbowe ponad dobową normę czasu pracy).

Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Jeżeli zatem pracownik wykonuje pracę, w wyniku której okazuje się, że pracował dłużej, niż przewidziana dla niego dobowa norma czasu pracy lub w systemie równoważnym – ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, to w takiej sytuacji dochodzi do pracy w godzinach nadliczbowych z powodu przekroczenia dobowej normy czasu pracy.

Podobne problemy, pytania i odpowiedzi na zadane wątpliwości odnajdziesz w rozdziale I – Godziny nadliczbowe w encyklopedii praktycznej wiedzy dla pracodawców, osób zarządzających personelem i pracowników HR w unikatowym schemacie:  PROBLEM – PYTANIE – ODPOWIEDŹ

Podróż służbowa 

Pracownik pracuje 8 godzin, w godzinach od 7.00 do 15.00, od poniedziałku do piątku. Został oddelegowany w podróż służbową do pracy w innej miejscowości i wykonywał ją od wtorku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00 (wyjątkiem był pierwszy dzień, w którym pracę rozpoczął o godzinie 10.00 i pracował do godziny 18.00, a podróż do innej miejscowości rozpoczął o godzinie 7.00).

Pytanie nr 1

W jaki sposób obliczyć czas pracy tego pracownika? Czy podczas podróży służbowej pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych?

Odpowiedź

W opisanym przypadku praca w godzinach nadliczbowych wystąpiła tylko pierwszego dnia podróży służbowej, tj. od 15.00 do 18.00. Pracownikowi przysługuje w zamian czas wolny, a jeśli udzielenie mu czasu wolnego nie jest możliwe – dodatek do wyna- grodzenia z tytułu przekroczenia dobowego wymiaru czasu pracy.

Czas podróży, w trakcie której pracownik przemieszczał się, przypadał na okres jego harmonogramowych godzin pracy (np. od 7.00 do 10.00). Zatem czas takiej podróży należy wliczyć do czasu pracy pracownika.

Ponadto do czasu pracy pracownika należy wliczyć czas faktycznego wykonywania przez niego zadań w trakcie podróży. Pierwszego dnia do czasu pracy należy zaliczyć podróż służbową odbywającą się do godziny 10.00 oraz czas faktycznej pracy od godziny 10.00 do godziny 18.00. Tym samym w dniu, w którym pracował do godziny 18.00, dobowy wymiar czasu pracy pracownika został przekroczony o 3 godziny (pracownik przepracował 3 godziny nadliczbowe).

Natomiast rozliczając czas pracy pracownika w pozostałych dniach, należy przyjąć, że doszło do zmiany obowiązującego pracownika harmonogramu czasu pracy i przesunięcia godzin pracy, a co za tym idzie – pracownik nie wykonywał pracy w godzinach nadliczbowych. Jeżeli pracownik przebywający w podróży służbowej zostanie zobowiązany do świadczenia pracy w innych godzinach niż wynikające z obowiązującego go rozkładu czasu pracy, jego czas pracy powinien zostać rozliczony zgodnie z obowiązującym w zakładzie pracy harmonogramem czasu pracy. Jeżeli jednak zmiana godzin świadczenia przez pracownika pracy w czasie podróży służbowej jest nieznaczna, a ponadto uzasadniona okolicznościami, na które pracodawca nie ma bezpośredniego wpływu, właściwe jest dokonanie zmiany obowiązującego pracownika harmonogramu czasu pracy.

Co do zasady ustalony już harmonogram czasu pracy nie powinien być zmieniany w trakcie trwania okresu rozliczeniowego. Taka zmiana może być dokonana tylko wyjątkowo. Państwowa Inspekcja Pracy uważa, że zmiany harmonogramu czasu pracy w trakcie trwającego już okresu rozliczeniowego są dopuszczalne jedynie w wyjątkowych sytuacjach, określonych w zakładowych źródłach prawa pracy oraz w przepisach Kodeksu pracy. Warto, aby pracodawca uregulował kwestie związane z wyjątkową zmianą harmonogramu czasu pracy w czasie trwającego okresu rozli- czeniowego np. w regulaminie pracy.

Prawo pracy. First minute.

Praktyczna wiedza to najcenniejsza wiedza jaką można posiąść. Zajmujesz się czasem pracy ale wciąż masz wątpliwości w jaki sposób interpretować przepisy? Codzienność przynosi coraz to bardziej skomplikowane przypadki w tematyce rozliczania czasu pracy? Chcesz wiedzieć jak rozliczać i prawidłowo planować czas pracy?

Z myślą o Tobie stworzyłam encyklopedię praktycznej wiedzy: Prawo pracy. First minute.