Umowa na czas określony – zmiany 2015/2016

Przepisy Kodeksu pracy dotyczące umów o pracę na czas określony ulegną zmianie. Przepisy prawa ograniczają liczbę umów okresowych. Co do zasady, umowa na czas określony rozwiązuje się z upływem czasu na który była zawarta. Wypowiedzenie umowy na czas określony jest dopuszczalne w pewnych, konkretnych przypadkach. Co się zmieni w latach 2015-2016?

Umowa na czas określony

Umowa o pracę zawarta na czas określony, jak sama nazwa wskazuje, zawierana jest na pewien czas. Wynika on z treści umowy. Rozpoczyna się od konkretnej daty i kończy się w wyraźnie wskazanej dacie. Na przykład: od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r.

Ten typ umowy okresowej jest zawierany po to, aby pracownik wykonywał pracę w obrębie czasu uzgodnionego przez strony umowy, czego potwierdzeniem jest treść zawartej umowy na czas określony.

Skutki zawarcia trzeciej umowy okresowej

Zawarcie z pracownikiem trzeciej umowy o pracę na czas określony, przekształca ją w umowę na czas nieokreślony. O ile strony uprzednio zawarły następujące bezpośrednio po sobie, dwie umowy zawarte na czas określony. Oprócz tego, przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy nie przekroczyła 1 miesiąca. Ustawodawca wyraźnie posłużył się stwierdzeniem „przerwa między rozwiązaniem umowy”, zatem wspomniany przepis nie będzie miał zastosowania do umowy, która wygasła.

Przekroczeniem jednego miesiąca jest przerwa trwająca co najmniej 31 dni.

Jeśli pomiędzy umowami zawartymi na czas określony, zawarto z pracownikiem inne umowy, np. umowę na okres próbny lub na czas wykonywanej pracy, umów tych nie zliczamy do limitu trzech umów, których zawarcie przekształca tę ostatnią w umowę na czas nieokreślony.

Skutek przekształcenia trzeciej umowy zawartej na czas określony nie dotyczy umów zawartych:

• w celu zastępstwa nieobecnego pracownika z przyczyn usprawiedliwionych,
• w celu wykonywania pracy na czas wykonywanej pracy, które najczęściej dotyczą umów zawieranych w celu wykonania prac o charakterze dorywczym i sezonowym.

Przedłużenie umowy w trakcie jej trwania

W trakcie trwającej umowy okresowej, strony umowy mogą uzgodnić dłuższy okres trwania tej umowy. Oznacza to zawarcie od dnia następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy na czas określony. „Aneksowanie” przez pracodawcę umowy zawartej na czas określony, w celu jej wydłużenia jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem kolejnej umowy na czas określony.

Wypowiedzenie umowy

Umowa na czas określony rozwiązuje się z upływem czasu, na który ją zawarto. Ustawodawca przewidział od tej zasady pewien wyjątek. Umowa o pracę, którą strony zawierają na okres dłuższy niż 6 miesięcy, czyli choćby 6 miesięcy 1 dzień, może zawierać w swej treści możliwość wypowiedzenia przez strony tej umowy. Obowiązuje wtedy 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. Pracodawca umieszcza treść klauzuli o możliwości wypowiedzenia umowy za 2-tygodniowym wypowiedzeniem w treści wiążącej strony umowy o pracę.

Jeśli strony umowy nie zawarły w treści umowy zawartej na czas określony, klauzuli o możliwości 2-tygodniowego wypowiedzenia tej umowy, klauzulę tą można wprowadzić w dowolnym terminie. Odbywa się to tylko na mocy porozumienia stron, która wymaga wyraźnego oświadczenia woli pracownika i pracodawcy.

Umowa na czas określony krótsza niż 6 miesięcy

W przypadku umowy zawartej na czas określony, krótszej niż 6 miesięcy, przepisy prawa nie przewidują możliwości wypowiedzenia tej umowy. Umowa ta będzie trwała do momentu upływu terminu zakończenia tej umowy, wskazanego w umowie o pracę.

Aby stosunek pracy uległ przedwczesnemu rozwiązaniu, strony umowy mogą skorzystać z pewnych rozwiązań:

• rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron, umowa okresowa rozwiąże się w dowolnej dacie uzgodnionej przez strony,
• rozwiązania umowy bez wypowiedzenia na zasadach ogólnych przewidzianych w Kodeksie pracy, np. w trybie dyscyplinarnym lub w przypadku długotrwałej choroby.

Czas trwania umowy okresowej

Przepisy prawa nie określają maksymalnego okresu, na który można zawrzeć umowę na czas określony. Daje to dużą swobodę pracodawcy co do kształtowania terminu końcowego tej umowy. W praktyce można spotkać się z umowami zawieranymi nawet na 5 lub 10 lat.

Stosowność zawierania wieloletnich umów na czas określony rozpatruje się indywidualnie. Zależy to od rodzaju wykonywanej pracy i wynikającej z tego tytułu potrzeby zrealizowania określonych zadań w określonym czasie.

Zawieranie z pracownikami tak długich umów okresowych może być próbą ominięcia przepisów prawa. Nakazują one pracodawcy zawarcie umowy na czas nieokreślony, po wcześniejszym, dwukrotnym zawarciu umów na czas określony, jeśli przerwa między nimi nie była dłuższa niż 1 miesiąc.

Z wielkim rozczarowaniem spotykają się pracownicy, którzy chcieliby rozwiązać umowę okresową w trybie wypowiedzenia, ale treść umowy nie zawiera wymaganej klauzuli, a pracodawca nie wyraża zgody na rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron.

Czy istnieje jakakolwiek możliwość rozwiązania takiej umowy o pracę?

Rozwiązanie przez pracownika bez wypowiedzenia

Art. 55 Kodeksu pracy przewiduje możliwość rozwiązanie umowy o pracę, w tym umowy zawartej na czas określony bez wypowiedzenia, jeżeli:

• zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
• pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Porzucenie pracy

Porzucenie pracy przez pracownika jest niczym innym jak nieusprawiedliwionym opuszczeniem miejsca pracy, często bez uprzedniego poinformowania pracodawcy. Niestety porzucenie pracy jest nadal dość powszechnie funkcjonującym zjawiskiem.

Pracownik chcący szybko rozpocząć pracę w nowym miejscu, decyduje się na porzucenie pracy. Decyduje się na to, gdy nie ma możliwości wypowiedzenia umowy o pracę lub w przypadku braku zgody na rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron.

W konsekwencji osiąga zamierzony rezultat. Jednak musi liczyć się z tym, że porzucenie jest przyczyną uzasadniającą rozwiązanie umowy w tzw. trybie dyscyplinarnym.

Należy pamiętać, że jeśli pracodawca poniósł szkodę w związku z porzuceniem pracy przez pracownika, może wystąpić wobec byłego już pracownika z roszczeniem o odszkodowanie na podstawie przepisów o odpowiedzialności materialnej.

Osoba taka może mieć również problem z uzyskaniem zasiłku dla bezrobotnych. Ma to związek z rozwiązaniem umowy o pracę ze swojej winy.

Szczególne sytuacje dopuszczające wypowiedzenie umowy

Niezależnie od długości trwającej umowy okresowej, umowa ta można rozwiązać za wypowiedzeniem w następujących przypadkach:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
• zmniejszenia stanu zatrudnienia w przyczyn dotyczących pracodawcy, w myśl przepisów o zwolnieniach grupowych.

Zmiany w przepisach – umowa na czas określony

Trwają prace nad Ustawą o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. W związku z tym należy mieć na uwadze, że ww zasady mogą ulec zmianie w niedalekiej przyszłości. Możliwe, że nie pracodawcy nie będą mieć możliwości zawieranie długich umów na czas określony.

Jedną z propozycji jest przeciwdziałanie nadużywaniu zawierania umów terminowych poprzez wskazanie maksymalnego czasu ich trwania, do 33 miesięcy. Łączna liczba umów nie będzie mogła przekroczyć trzech umów.

Pracodawca zatrudni pracownika na podstawie umowy na czas nieokreślony w następujących przypadkach. Jeśli okres zatrudnienia na podstawie umowy okresowej będzie dłuższy niż wskazany limit 33 miesięcy. Również jeśli łączna liczba zawartych umów okresowych będzie wyższa niż trzy, pracownik od następnego dnia od dnia upływu 33-miesięcznego limitu trwania tych umów.

Limit 33 miesięcy i maksymalnie trzech umów na czas określony nie obowiązuje umowy zawartej:

• w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności,
• w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
• gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
  Wskazanie obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy będzie wymagało zamieszczenia w treści umowy oraz poinformowania właściwego okręgowego inspektora pracy.

Umowa na czas określony a okres wypowiedzenia – zmiany

Okres wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony i na czas określony, stanie się tak samo uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.

Pracodawca może skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia do 1 miesiąca. Jeśli wypowiedzenie umowy na czas określony nastąpi z powodu likwidacji lub upadłości pracodawcy.

Przepisy przejściowe będą miały zastosowanie do trwających w dniu wejścia w życie ustawy umów:

• zawartych na czas określony trwających w dniu wejścia w życie ustawy, które przed tym dniem zostały wypowiedziane,
• zawartych na czas określony trwających w dniu wejścia w życie ustawy, które przed tym dniem nie zostały wypowiedziane, zawartych na okres dłuższy niż 6 miesięcy, w których przewidziano możliwość ich rozwiązania z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzeniem,
• umów o pracę zawartych na czas określony do 6 miesięcy albo zawartych na okres dłuższy niż 6 miesięcy, w których nie przewidziano możliwości ich rozwiązania z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzeniem, trwających w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.)