Dodatkowy urlop macierzyński – kolejne uprawnienie?

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (UD 65) zakłada wprowadzenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów: III kwartał 2024 r.

Dodatkowy urlop macierzyński ma kompensować pracownikom – rodzicom dzieci urodzonych przedwcześnie brak możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do upływu 8 tygodni po porodzie mimo, że dziecko wymaga hospitalizacji.

Projektowane przepisy przewidują również wprowadzenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla pracowników-rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g, które wymagają długotrwałego, specjalistycznego leczenia w szpitalu, a następnie kilkumiesięcznej rehabilitacji.

Aktualizacja z dnia 28-08-2024

Projekt, co do zasady, zakłada dobrowolność w skorzystaniu z dodatkowego urlopu macierzyńskiego przez pracowników. Nowelizacja Kodeksu pracy ma mieć pozytywny wpływ na demografię, ponieważ w przypadku dodatkowego urlopu macierzyńskiego z powodu hospitalizacji dziecka w szpitalu, rekompensaty za brak możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do 8 tygodnia po porodzie może wpłynąć pozytywnie na chęć posiadania dzieci przez pracowników.

Dodatkowo, regulacja ta ma wpływać pozytywnie na zdrowie pracowników– rodziców oraz zdrowie dzieci hospitalizowanych po porodzie, które spędzą więcej czasu ze swoimi rodzicami po urodzeniu. Ma to sprzyjać nawiązaniu więzi oraz relacji emocjonalnej rodzica z dzieckiem.

Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu spowoduje:

zwiększenie liczby dokumentów,
zwiększenie liczby procedur.

Ponadto, projektodawca wskazuje, że w celu skorzystania z dodatkowego uprawnienia niezbędne będzie posiadanie zaświadczenia wydanego przez szpital albo inny zakład leczniczy podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne zawierającego informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, masę urodzeniową dziecka oraz informacje o okresie pobytu dziecka w tym podmiocie.

Założenia projektu

Projektodawca wskazuje: “Długotrwały stres, ciągły niepokój o życie i zdrowie nowonarodzonego dziecka, a także depresja poporodowa, z którą muszą zmagać się matki wymaga podjęcia działań mających na celu pomoc rodzicom w tak trudnej sytuacji.”

W projektowanej ustawie określono:

maksymalny wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
warunki, jakie należy spełnić, by pracownicy mogli skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
termin rozpoczęcia ochrony przed rozpoczęciem korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego

Planuje się, żeby dodatkowy urlop macierzyński był wykorzystany w jednej części bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.

Dodatkowy urlop macierzyński

Pracownik – rodzic będzie miał prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w razie:

1) urodzenia dziecka przed ukończeniem 28 tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000g – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15 tygodnia po porodzie;

2) urodzenia dziecka po ukończeniu 28 tygodnia ciąży i przed ukończeniem 36 tygodnia ciąży i masą urodzeniową większą niż 1000g – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia po porodzie;

3) urodzenia dziecka po ukończeniu 36 tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia dodatkowego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia do upływu 8 tygodnia po porodzie.

Urlop dla pracownika, zasiłek dla ubezpieczonego

Poronienie jest tragicznym wydarzeniem, które ponadto powoduje wiele problemów kobietom, chcącym skorzystać choćby z minimalnego wymiaru urlopu macierzyńskiego. W przypadku urodzenia martwego dziecka, zgonu dziecka, a także gdy nastąpiło poronienie pracownicy przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego. Należy podkreślić, że prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje osobie posiadającej status pracownika. Aby go otrzymać, należy przedłożyć do pracodawcy skrócony akt urodzenia dziecka.

Karta martwego urodzenia

Przy urodzeniu martwym, lekarz, położna lub inna osoba upoważniona, wypełnia kartę martwego urodzenia. Następnie jest ona przekazywana do urzędu stanu cywilnego. Podmiot wykonujący działalność leczniczą ma obowiązek zgłoszenia kierownikowi urzędu stanu cywilnego – urodzenia martwego, w terminie jednego dnia od dnia jej sporządzenia.

Poronienie lub martwe urodzenie a prawo do urlopu macierzyńskiego

Jeżeli poród nastąpił minimum w 22 tygodniu ciąży (21 tygodni 7 dni), wówczas przyjmuje się, że dziecko urodziło się martwe. Urząd stanu cywilnego wydaje akt urodzenia dziecka z adnotacją o urodzeniu martwym. To ten akt jest dokumentem stanowiącym podstawę przyznania urlopu macierzyńskiego, jak również wypłaty zasiłku macierzyńskiego przysługującego za czas urlopu macierzyńskiego.

Problemy z otrzymaniem skróconego aktu urodzenia dziecka napotykają rodzice dzieci, które urodziły się przed 22 tygodniem ciąży.

Warto zwrócić uwagę, że przepisy Kodeksu pracy nie wyjaśniają pojęcia urodzenia martwego, nie rozróżniają również urodzenia martwego od poronienia.

Urodzenie martwe

Zgodnie z definicją medyczną urodzeniem martwym jest całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, o ile nastąpiło po upływie 22 tygodnia ciąży. O zgonie świadczy to, że po takim wydaleniu lub wydobyciu płód nie oddycha, ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia. Dotyczy to znaków, takich jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli.

Poronienie

Poronieniem określa się wydalenie lub wydobycie z ustroju matki płodu, który nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak czynność serca, tętnienie pępowiny lub wydobycie lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli, o ile nastąpiło to przed 22 tygodniem ciąży (21 tygodni 6 dni).

Poronienie a prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego

Można spotkać się z wypowiedziami ekspertów, którzy twierdzą, że w przypadku urodzenia martwego przed 22 tygodniem ciąży, urlop macierzyński oraz zasiłek macierzyński nie przysługują. W takim przypadku pracownicy przysługuje prawo do zasiłku chorobowego, jeśli lekarz uzna, że kobieta wymaga opieki lekarskiej i stała się czasowo niezdolna do pracy.

Należy zauważyć, że rozróżnienie na poronienie i urodzenie martwe zostało dokonane na potrzeby prowadzenia dokumentacji medycznej.

Jeżeli matka dziecka uzyska z urzędu stanu cywilnego skrócony akt urodzenia dziecka, wówczas ma prawo do urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni. To właśnie ten akt jest podstawą przyznania świadczeń z tytułu macierzyństwa.

Pracodawca nie może kwestionować zasadności wydanego dokumentu. Pracodawca, który otrzyma od pracownicy skrócony akt urodzenia dziecka, jest zobowiązany do udzielenia kobiecie urlopu macierzyńskiego.