Nowe przepisy dotyczące wykorzystywania zwolnień lekarskich

Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw przewiduje nowe przepisy dotyczące wykorzystywania zwolnień lekarskich. Projekt zakłada nowelizację m.in. art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w związku z koniecznością doprecyzowania przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Projekt ustawy porusza kwestie związane z wykorzystywaniem zwolnień lekarskich od pracy w kontekście zmian w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Projekt skupia się na dwóch głównych aspektach:

kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień. Założenie projektu jest zapobieganie nadużyciom i zapewnienie, że zwolnienia są wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem, tj. na powrót do zdrowia.
doprecyzowaniu praw i obowiązków zarówno osób ubezpieczonych korzystających ze zwolnień, jak i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w kontekście kontroli zwolnień lekarskich.

Kontrola zwolnień lekarskich

Projektodawca podkreśla, że ZUS ma prawo do kontrolowania prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, zarówno tych z powodu choroby, jak i opieki nad chorym członkiem rodziny.

Kontrole te mają na celu ustalenie, czy osoby przebywające na zwolnieniu nie podejmują działań niezgodnych z celem zwolnienia, takich jak:

wykonywanie pracy zarobkowej. Dokument precyzuje definicję pracy zarobkowej, wskazując, że jest to każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od podstawy jej wykonywania. Jednocześnie dopuszcza się wykonywanie czynności incydentalnych, wymuszonych istotnymi okolicznościami.
podejmowanie aktywności utrudniającej lub wydłużającej proces leczenia lub rekonwalescencji. Zwykłe czynności dnia codziennego nie mają być uznawane za niezgodne z celem zwolnienia.

Chorowanie zagranicą

Nowelizacja przepisów przewiduje możliwość wyjazdu ubezpieczonego za granicę w trakcie zwolnienia lekarskiego. Ubezpieczony musi jednak spełnić pewien warunek. Wyjazd za granicę ma być uzasadniony zaleceniami lekarza lub innymi istotnymi okolicznościami. W przypadku pobytu w państwie, gdzie ZUS ma możliwość przeprowadzenia kontroli, np. w krajach Unii Europejskiej, nie są wymagane dodatkowe warunki.

Dokument wprowadza również zmiany w przypadku osób ubezpieczonych z kilku tytułów. Niezdolność do pracy z powodu choroby ma dotyczyć każdego z tych tytułów, chyba że lekarz w zwolnieniu lekarskim wskaże, że praca zarobkowa wykonywana na rzecz jednego z płatników składek jest możliwa.

Zmiany w organizacji orzecznictwa lekarskiego

Projekt omawia także zmiany w organizacji orzecznictwa lekarskiego w ZUS, które mają wpływ na proces wydawania i kontroli zwolnień lekarskich. Zmiany te obejmują m.in.:

wprowadzenie centrów orzeczniczych, skupiających większą liczbę lekarzy i specjalistów w jednej jednostce organizacyjnej, co ma zapewnić efektywniejszą organizację pracy i bezstronność orzekających,
umożliwienie wydawania orzeczeń przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne w określonych rodzajach spraw, np. przez fizjoterapeutów w sprawach rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej, a przez pielęgniarki w sprawach dotyczących niezdolności do samodzielnej egzystencji,
wprowadzenie jednoosobowego orzekania zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, co ma usprawnić proces orzeczniczy,
zwiększenie wykorzystania narzędzi informatycznych w procesie orzekania, co ma usprawnić komunikację i wymianę danych między ZUS a podmiotami uczestniczącymi w postępowaniu.

Kontrola Zaświadczeń Lekarskich w Polsce: Usprawnienie Systemu i Zapobieganie Nadużyciom

Projekt skupia się na kontroli zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy w kontekście zmian w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Głównym celem proponowanych zmian jest poprawa efektywności i transparentności systemu, a także przeciwdziałanie nadużyciom.

Zakres kontroli

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma prawo kontrolować zarówno zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, jak i zaświadczenia lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny. Kontrola ma służyć sprawdzeniu, czy zaświadczenie zostało wydane zgodnie z przepisami. Kontrola ma również na celu sprawdzenie czy ubezpieczony rzeczywiście był niezdolny do pracy w podanym okresie.

Uprawnienia ZUS

W ramach kontroli ZUS ma prawo żądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w którym wystawiono zaświadczenie, udostępnienia dokumentacji medycznej zarówno ubezpieczonego, jak i chorego członka rodziny. ZUS może również żądać od ubezpieczonego udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie.

Konsekwencje nieprawidłowości

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, ZUS może cofnąć lekarzowi upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres do 3 miesięcy. Dodatkowo, ubezpieczony, który wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z jego celem, może stracić prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.

Nowelizacja przepisów a kontrola zaświadczeń

Projekt opisuje szereg zmian w przepisach, które mają wpływ na kontrolę zaświadczeń lekarskich. Najważniejsze z nich to:

Wprowadzenie definicji „pracy zarobkowej”, co ma wyeliminować problemy interpretacyjne i ułatwić ustalenie, czy ubezpieczony podejmował działania niezgodne z celem zwolnienia.
Doprecyzowanie pojęcia „aktywności niezgodnej z celem zwolnienia od pracy”. Zwykłe czynności dnia codziennego nie są uznawane za niezgodne z celem zwolnienia.
Uregulowanie kwestii wyjazdu ubezpieczonego za granicę w trakcie zwolnienia lekarskiego . Doprecyzowanie warunków, jakie muszą być spełnione, aby wyjazd nie skutkował utratą prawa do zasiłku.
Zmiany w organizacji orzecznictwa lekarskiego w ZUS, które mają usprawnić proces wydawania i kontroli zaświadczeń.