Zleceniobiorca dopuścił się kradzieży — zabrał pieniądze firmy, nie oddał sprzętu, przywłaszczył środki z konta lub wykonał inne działania naruszające zaufanie. Co możesz zrobić jako zleceniodawca? Czy możesz zatrzymać jego wynagrodzenie? Czy policja poinformuje urząd skarbowy i to Ty — jako firma — będziesz mieć kłopoty?

Umowa zlecenia a odpowiedzialność za kradzież

Zleceniobiorca — w odróżnieniu od pracownika — nie podlega Kodeksowi pracy, tylko Kodeksowi cywilnemu (art. 734–751 KC). Oznacza to, że nie obowiązują tu przepisy o odpowiedzialności materialnej pracownika, ale…

Zleceniobiorca ponosi pełną odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych — czyli odpowiada za szkodę, jeśli została wyrządzona z jego winy i można ją udowodnić (art. 415 KC).

Kradzież lub przywłaszczenie to przestępstwo. W takiej sytuacji masz prawo:

• zgłosić sprawę na policję lub do prokuratury,
• wystąpić z roszczeniem cywilnym o zwrot szkody,
• żądać zwrotu pieniędzy lub wartości sprzętu.

Czy można potrącić zleceniobiorcy z wynagrodzenia?

To najczęstsze pytanie. Odpowiedź: NIE WOLNO dokonać jednostronnego potrącenia z wynagrodzenia zleceniobiorcy bez jego zgody.

Wynika to z art. 496 KC i orzecznictwa. Nawet jeśli wiesz, że dana osoba coś ukradła, nie możesz samodzielnie „zabrać” jej wynagrodzenia.

Wyjątek: jeżeli masz pisemną zgodę zleceniobiorcy na potrącenie konkretnej kwoty (np. zapis w umowie lub oświadczenie). Ale uwaga — taka zgoda powinna być konkretna, dobrowolna i nie może być wymuszana.

Jeśli potrącisz wynagrodzenie bez podstawy — zleceniobiorca może wystąpić do sądu cywilnego o zwrot.

Co robić zamiast potrącenia?

Zgłoś sprawę do organów ścigania — policja może prowadzić postępowanie karne (kradzież to czyn z art. 278 § 1 KK lub przywłaszczenie z art. 284 KK).

Oszacuj wartość szkody i wyślij wezwanie do zapłaty (z określeniem podstawy prawnej: art. 415 KC lub 471 KC – odpowiedzialność kontraktowa).

W razie braku zapłaty — możesz wystąpić z pozwem cywilnym o zwrot nienależnie pobranych środków lub odszkodowanie.

A co z urzędem skarbowym? Czy firma może mieć problemy?

Jeśli sprawa trafi na policję, a następnie do prokuratury, niektóre przypadki (np. przywłaszczenie kwoty z faktury, zatajenie dochodu, operacje gotówkowe) mogą zostać ocenione pod kątem przestępstw skarbowych.

Co do zasady: jeśli zleceniobiorca dopuścił się kradzieży lub przywłaszczenia, to on ponosi odpowiedzialność karną i cywilną. ALE… w niektórych sytuacjach sprawa może również skutkować kontrolą lub postępowaniem wobec firmy — np. przez urząd skarbowy lub ZUS — zwłaszcza jeśli:

• nie zgłoszono faktu nadużycia, a firma dalej księguje „po staremu”.

• pojawi się podejrzenie, że środki zostały nieprawidłowo zaksięgowane,

• nieprawidłowo rozliczono koszty uzyskania przychodu,

Ryzyka:

• możliwa kontrola z urzędu skarbowego w zakresie kosztów uzyskania przychodu i obiegu dokumentów;

• ryzyko zakwestionowania niektórych kosztów lub nakazu ich skorygowania;

• ewentualna odpowiedzialność karno-skarbowa, jeśli okaże się, że firma „przymknęła oko”.

Jak się zabezpieczyć na przyszłość?

• Wprowadź do umowy zlecenia zapisy o odpowiedzialności za powierzone mienie i karach umownych.
• Stosuj pisemne pokwitowania przy powierzaniu gotówki, sprzętu, dokumentów.
• W przypadku zleceniobiorców wykonujących zadania o podwyższonym ryzyku — rozważ dodatkową umowę o odpowiedzialności materialnej.

Działaj zgodnie z przepisami — ale zdecydowanie.

Zaproś mnie do swojej firmy