Dodatkowe urlopy czy zwolnienia od pracy?

Przepisy Kodeksu pracy przewidują uprawnienia dla pracowników w postaci różnego rodzaju urlopów. Nie wszystkie urlopy, a w zasadzie zwolnienia od pracy przysługują na mocy przepisów ustawy.

Przypomnijmy jakie urlopy przysługują na mocy Kodeksu pracy:

urlop wypoczynkowy
urlop wypoczynkowy młodocianych
urlop szkoleniowy,
urlop bezpłatny
urlop bezpłatny związany z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych (art. 103(6))
urlop bezpłatny na czas pracy u innego pracodawcy (Art. 174(1))
urlopy związane z macierzyństwem
urlop opiekuńczy
urlopy okolicznościowe (Art. 298(2) na podstawie delegacji ustawowej – Minister Pracy i Polityki Socjalnej określa, w drodze rozporządzenia, sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz zakres przysługujących pracownikom zwolnień od pracy, a także przypadki, w których za czas nieobecności lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia)

Obowiązujące przepisy nie zakazują udzielania pracownikom dodatkowych uprawnień albo urlopów w wyższych wymiarach. Kodeks pracy wskazuje bowiem na minimalny okres tych uprawnień. Pracodawca musi pamiętać jednak o dokonaniu stosownych regulacji w przepisach wewnątrzzakładowych.

Pracownicy mają prawo skorzystania z pozakodeksowych zwolnień od pracy, które nie są stricte urlopami w rozumieniu Kodeksu pracy. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy, z przepisów wykonawczych do Kodeksu pracy albo z innych przepisów prawa.

Przykładami taki zwolnień są:

zwolnienie od pracy na czas niezbędny do obchodzenia świąt osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych
zwolnienie od pracy dla członków obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej,
zwolnienie od pracy za oddanie krwi

Urlop za święto innej religii

Zwolnienie od pracy za święto innej religii przysługuje na mocy art. 6 oraz art. 42 ust. 4 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania

Zgodnie z przepisami, osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii.

Zwolnienie od pracy może być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
Uwaga!

Tryb udzielania zwolnienia od pracy

Tryb udzielania zwolnień od pracy z tytułu uczestniczenia w świętach religijnych szczegółowo określa rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy:

prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy należy zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia,
pracodawca powinien zawiadomić pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia.

Jeżeli jednak święta religijne przypadają w określonym dniu każdego tygodnia, w celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt pracodawca, na prośbę pracownika, powinien ustalić dla niego indywidualny rozkład czasu pracy.

Urlop dla członków obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej

Zgodnie z art. 154 par. 4 ustawy z 5 stycznia 2011 Kodeks wyborczy, członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje:

zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy,
do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Są to dwa odrębne, niewykluczające się nawzajem uprawnienia. Pierwsze z nich obejmuje zwolnienie wprost związane z obsługą samego głosowania oraz liczeniem głosów. Drugie nie jest zwolnieniem celowym – nie połączono tego prawa z podejmowaniem konkretnych czynności i może być to np. udział w szkoleniach.

Urlop dla dawców krwi – 2 dni zwolnienia od pracy

Na mocy art. 9 ust. 1 Ustawy o publicznej służbie krwi z dnia 22 sierpnia 1997 roku zasłużonemu honorowemu dawcy krwi i honorowemu dawcy krwi przysługuje:

zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi, tj. dwa dni zwolnienia od pracy,
zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,
zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
posiłek regeneracyjny.

Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi, jak również na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

Za czas takiego zwolnienia pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia obliczonego jak przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.

Podstawą udzielenia pracownikowi płatnego zwolnienia od pracy jest zaświadczenie wydane przez stację krwiodawstwa, które pracownik powinien przedstawić pracodawcy do wglądu.