Obowiązki wobec młodocianego

Pracodawca posiada obowiązki wobec młodocianego. Pracodawca decydując się na zatrudnienie młodocianego musi pamiętać o wielu prawach pracownika, który nie jest jeszcze pełnoletnia.

Art. 22 § 1 Kodeksu pracy wyraźnie wskazuje, że pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat.

Jednakże na warunkach określonych w dziale dziewiątym ustawy – Kodeks pracy, pracownikiem może być osoba, która nie ukończyła lat 18.

Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu pracy, młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Co ciekawe, § 2 art. 190 Kodeksu pracy wyraźnie wskazuje, że zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat.

Nie mniej jednak na postawie art. 304 (5) Kodeksu pracy, wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone jednak wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową.

Obowiązki wobec młodocianego – ochrona zdrowia

Młodociany, podobnie do pracowników pełnoletnich, podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

Jeżeli jednak lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Ponadto, na mocy art. 201 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Obowiązki wobec młodocianego – czas pracy

Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, natomiast czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

Uwaga!

Skrócenie normy dobowej oznacza jednoczesne skrócenie normy tygodniowej do przeciętnie 30 godzin (6 godzin × 5 dni w tygodniu). Przeciętność normy tygodniowej oznacza, że w niektóre tygodnie okresu rozliczeniowego czas pracy może być dłuższy niż 30 godzin, ale powinno to być zrekompensowane w innych tygodniach krótszym czasem pracy.

Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Ponadto, młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00.

Natomiast w przypadku młodocianych, którzy:

– nie ukończyli gimnazjum;

– nie posiadają kwalifikacji zawodowych ale zostali zwolnieni od odbycia przygotowania zawodowego;

– ukończyli gimnazjum ale nie mają 16 lat;

– nie mają 16 lat ale nie ukończyli gimnazjum,

pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00.

Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.

Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Uwaga!

Z chwilą ukończenia 18 lat pracownik młodociany przestaje być pracownikiem młodocianym. Nie mają do niego zastosowania przepisy szczególne dotyczące czasu pracy pracowników młodocianych. Pracodawca może wobec niego stosować ogólne przepisy działu szóstego Kodeksu pracy dotyczącego czasu pracy.

Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe

Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego. Nie może także utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy, a jest ustalany przez pracodawcę w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie. Jest on obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy.

Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania. A także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.

Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.

Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.

Obowiązki wobec młodocianego – informacje o normie czasu pracy

W przypadku zatrudnienia pracownika młodocianego przy lekkich pracach należy mu udzielić szerszej informacji na temat jego dobowej i tygodniowej normy czasu pracy. Przyjmując, że pracownik ten ma ukończone 16 lat pracodawca powinien poinformować go, że w dniach, w których nie odbywają się zajęcia szkolne jego dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin. W dniach uczestniczenia w zajęciach szkolnych norma dobowa wynosi 2 godziny, a tygodniowa – 12 godzin. Natomiast w okresie ferii szkolnych dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godzin, a tygodniowa – 35 godzin. W przypadku pracownika zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego informacja ta będzie wyglądać nieco inaczej. Obowiązki wobec młodocianego wynikają bezpośrednio z Kodeksu pracy.

Młodocianego pracownika w wieku powyżej 16 lat należy poinformować, że jego dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin, tygodniowa – 40.  Ponadto młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę. Oznacza to, że pracownik młodociany może pracować tylko przez 5 dni w tygodniu. Dkoro dobowa norma wynosi 8 godzin, to tygodniowa nie może przekroczyć 40 (8×5 dni). Należy też poinformować, że do czasu pracy młodocianego wlicza się też czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych. Bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Z uwzględnieniem zasady uprzywilejowania pracownika pracodawca może ustalić krótsze normy czasu pracy obowiązujące pracownika młodocianego.

Obowiązki wobec młodocianych – czas pracy

Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.  Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych. Dzieje się to jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

Uwaga!
Ten pierwszy urlop nie jest wliczany do urlopu rocznego – jest to więc świadczenie dodatkowe. Łącznie po pierwszym roku pracy młodocianemu przysługuje 38 dni urlopu wypoczynkowego .

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. W przypadku zaliczkowego udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, wykorzystane przez pracownika dni zostaną potrącone z puli urlopu, do którego nabędzie on prawo po 6 miesiącach pracy lub po roku pracy.

Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

W sprawach nieuregulowanych przepisami rozdziału dotyczącego zatrudniania młodocianych, w zakresie urlopów przysługujących młodocianym stosuje się przepisy działu siódmego Kodeksu pracy. Więcej informacji o prawie pracy znajdziesz książce Prawo pracy. First minute. – to prawdziwa encyklopedia wiedzy praktycznej!

Uwaga!

Jeśli w czasie ferii/wakacji młodociany nie korzysta z urlopu wypoczynkowego, to ma oczywiście obowiązek świadczyć pracę zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jednocześnie, skoro młodociany nie uczestniczy w zajęciach szkolnych, czas jego pracy powinien być zgodny z normą wynikającą z obowiązujących przepisów. Czyli w przypadku młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. W przypadku młodocianego w wieku powyżej 16 lat, 8 godzin na dobę.

Zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych

Ustawodawca wprowadził zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych z wyjątkiem sytuacji, gdy jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, a młodociany ukończył 16 lat. Wykaz prac wzbronionych młodocianym oraz wykaz prac wzbronionych, przy których dopuszczalne jest zatrudnianie ich po ukończeniu 16 lat w związku z odbywanym przygotowaniem zawodowym, określa Rada Ministrów. Pracodawca jest zobowiązany umieścić w regulaminie pracy:

– wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom;

– rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego;

– wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe.

Obowiązki wobec młodocianego – ewidencja

Zatrudniając młodocianych pracodawca zobowiązany jest prowadzić ich ewidencję czyli wykaz takich pracowników oraz zapewnić im opiekę i pomoc niezbędną dla przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.

Prowadzenie ewidencji pracowników młodocianych składa się na obowiązek pracodawcy prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy. Szczegółowo zakres tej dokumentacji reguluje  rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej.

Pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika:

– dokumenty dotyczące ewidencjonowania czasu pracy; w stosunku do pracowników młodocianych pracodawca uwzględnia w ewidencji także czas ich pracy przy pracach wzbronionych młodocianym, których wykonywanie jest dozwolone w celu odbycia przez nich przygotowania zawodowego; – dokumenty związane z ubieganiem się i korzystaniem z urlopu wypoczynkowego;   – kartę (listę) wypłaconego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą oraz wniosek pracownika o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych (art. 86 § 3 Kodeksu pracy);   – kartę ewidencji przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także dokumenty związane z wypłatą ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie i konserwację (art. 237⁶ i art. 237⁷ Kodeksu pracy).

Obowiązki wobec młodocianego – wynagrodzenie

Zgodnie z § 19 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Stosunek procentowy tego wynagrodzenia wynosi w:

– pierwszym roku nauki – nie mniej niż 5%;

– drugim roku nauki – nie mniej niż 6%;

– trzecim roku nauki – nie mniej niż 7%.

 

 

---

Postawa prawna:

– Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej.

– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy .

– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania .

– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac .

---

TO CIĘ NA PEWNO ZAINTERESUJE:

Czy pracodawca może zatrudnić pracownika młodocianego w zadaniowym systemie czasu pracy?

Znajdź odpowiedź na to ale i na wiele innych pytań związanych z tym systemem czasu pracy w moim artykule:

ZADANIOWY SYSTEM CZASU PRACY

Film na ten temat możesz obejrzeć tutaj: ZADANIOWY SYSTEM CZASU PRACY

---

Jeśli jesteś zainteresowana/wany tematyką zatrudniania pracowników w nocy, zachęcam do zapoznania się z moim artykułem, w którym przybliżam kwestie związane z zatrudnianiem pracowników w porze nocnej 🙂

WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ W NOCY